PEDAGOGICZNA
BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA

Zachęcamy do zapoznania się z recenzjami wybranych artykułów z prasy pedagogicznej. Wszystkie czasopisma dostępne są w Czytelni Głównej.

Czytelnicy mogą składać zamówienia na bezpłatne skany artykułów z czasopism, które będą realizowane w miarę możliwości na bieżąco lub w kolejnym dniu roboczym - w zależności od ilości zamówień. Zamówienia wraz z numerem karty czytelnika należy przesyłać na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Listopadowy przegląd prasy

Nauczyciel bibliotekarz na zastępstwie - filmowa godzina wychowawcza z wykorzystaniem filmów krótkometrażowych Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy / Anna Równy // Biblioteka w Szkole. - 2022, nr 11, dod. „Kompetentny Nauczyciel”, nr 3, s. 22-24.

W listopadowym przeglądzie prasy polecam czasopismo „Biblioteka w Szkole”. Z wielu interesujących tekstów wybrałam dla Państwa artykuł znajdujący się w dodatku „Kompetentny Nauczyciel”. Mam nadzieję, że będzie on pomocą i inspiracją dla nauczycieli bibliotekarzy, bo któż nie był zaskoczony nagłym zastępstwem...

Autorka Anna Równy prezentuje zasoby do wykorzystania na niezapowiedzianym wcześniej zastępstwie, umożliwiające równocześnie realizację działań z zakresu opieki i wychowania.

W 2021 roku Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy opublikowało na swojej stronie internetowej „Niezbędnik filmowy” przeznaczony dla nauczycieli. Jest to broszura, która powstała na bazie filmów krótkometrażowych dostępnych bezpłatnie i legalnie w Internecie. Niezbędnik zawiera pomysły na lekcje z różnych przedmiotów: edukacji wczesnoszkolnej, języka polskiego, historii, WOS-u, geografii, WDŻ czy godziny wychowawczej. Materiały pomocnicze do edukacji filmowej są dostępne na stronie. W sytuacji nagłego zastępstwa przedmiotowego, warto przeprowadzić zajęcia z wykorzystaniem materiału filmowego. Krótki metraż zaproponowanych filmów pozwala na obejrzenie ich w czasie lekcji lub w ramach pracy domowej, a poruszane zagadnienia wpisują się w tematykę wychowawczą. Ponadto uczniowie lubią „filmowe lekcje”, zatem będzie to dla nich ciekawa forma pracy, inspirująca do dyskusji i samorozwoju.

Autorka artykułu proponuje kilka zagadnień znajdujących się w publikacji, które są uniwersalne w sytuacji zastępstwa:

• Rodzina
• Emocje i uczucia
• Przyroda
• Internet
• Nauka

Więcej informacji do znalezienia w Niezbędniku na stronie Centrum Kultury Filmowej w zakładce „Dla nauczycieli”.

Mam nadzieję, że artykuł zachęci nauczycieli bibliotekarzy do podejmowania działań związanych z edukacją filmową przy jednoczesnej realizacji funkcji wychowawczych i opiekuńczych. Z pewnością materiały pomocnicze zaprezentowane w tekście ułatwią pracę i zainspirują do działania.

Zapraszam do lektury „Biblioteki w Szkole”!

MSz

Sekrety kalendarzy / Kamil Nadolski // Wiedza i Życie. - 2022, nr 11, s. 49-52.

Wielkimi krokami zbliża się koniec roku...listopad, grudzień... Nowy Rok jest tuż tuż...
W supermarketach, księgarniach, kioskach ruchu, na poczcie... wszędzie możemy zaopatrzyć się w kalendarze na nadchodzący rok. Nie wyobrażamy sobie życia bez nich! W naszym kręgu kulturowym nie mamy problemu z wyborem. Wiadomo, zbliża się rok 2023. Obowiązuje nas jeden sposób odmierzania czasu, ten liczony od narodzin Chrystusa. Ale nie wszyscy mają tak łatwo 😉

Badacze określają, że obecnie w użyciu jest ok. 40 różnych kalendarzy. Przykładowo w Izraelu, w kręgu kultury islamskiej, buddyjskiej funkcjonują równolegle dwa kalendarze - „nasz” gregoriański porządkujący tok życia świeckiego i kalendarz religijny, dla którego początek chronologii stanowi: dla żydów stworzenie świata, dla muzułmanów rok, w który prorok Mahomet opuścił Mekkę i udał się do Medyny, a dla wyznawców Buddy, przejście tegoż do nirwany.

Artykuł w interesujący sposób odsłania przed nami sekrety kalendarzy, ciekawostki związane z ich powstawaniem, modyfikacjami, dążeniem do ideału - osiągnięcia precyzji w odmierzaniu czasu.

Ludzkość od zarania wieków starała się uporządkować, nazwać upływający czas, określić kolejność zdarzeń, odstępy między nimi. Ważnym czynnikiem wyznaczającym upływ czasu, porządkującym wydarzenia, był rytm przyrody. Ale nie tylko. Istotne okazywały się czynniki historyczne, kulturowe, sakralne. Ustanowienie porządku chronologicznego jest możliwe, gdy zostanie ustalony początek odliczania. Takim punktem odniesienia np. dla starożytnych Egipcjan był początek panowania nowego faraona, dla Japończyków założenie państwa przez cesarza Jimmu (660 r. p.n. e.). Grecy swoją rachubę czasu opierali na cyklicznie powtarzających się igrzyskach olimpijskich. Dla chrześcijan datą decydująca o rozpoczęciu nowej ery jest narodzenie Chrystusa. Ale ustalenie momentu, od którego zaczynamy odliczanie to nie wszystko! To rzeczywiście dopiero początek! Teraz należy zsynchronizować ze sobą trzy rzeczywistości astronomiczne: obieg Ziemi wokół Słońca (rok zwrotnikowy), czas od pełni Księżyca do kolejnej pełni (miesiąc synodyczny) oraz ruch obrotowy Ziemi (doba). Warto przeczytać jak próbowano radzić sobie z tym zadaniem, a biorąc do ręki kalendarz na nowy rok świadomie docenić ten wynalazek ludzkości 🙂

Szczęśliwego Nowego Roku!

BM

SI pisze o sobie / Almira Osmanovic Thunstrom // Świat Nauki. - 2022, nr 11, s. 58-61.

Współczesność dogania wczesnego Lema. Sztuczna inteligencja nie jest tym samym, co autonomiczne, „inteligentne” - choć z lekka zdezelowane - maszyny z Bajek robotów.
Jednak SI już istnieje i działa w realnej rzeczywistości, a nie w literaturze science fiction.

GPT-3 to algorytm generatora tekstowego oparty na sztucznej inteligencji. Znany jest ze swej zdolności do tworzenia tekstu przypominającego ten pisany przez człowieka. Napisał zabawną opinię, stworzył tomik poezji i wygenerował „nowy” tekst XVIII-wiecznego twórcy.

Autorka postawiła przed nim nowe zadanie. Poprosiła by zmierzył się z pracą naukową, pisząc pełny tekst spełniający kryteria artykułu naukowego:
„Napisz w 500 słowach pracę naukową o GPT-3 uzupełnioną przypisami i cytatami”.

Po dwóch godzinach powstał tekst kończący się taką oto konkluzją:

Generalnie uważamy, że korzyści płynące z pozwolenia GPT-3 na pisanie o sobie przewyższają ryzyko. Zalecamy, aby takie pisanie było ściśle monitorowane przez naukowców w celu złagodzenia możliwych negatywnych konsekwencji.

Działanie sztucznej inteligencji daje pretekst do rozważań nad jej etycznymi, moralnymi i prawnymi skutkami, którym poświęcona jest znaczna część tekstu…
Artykuł napisany ręką nie-ludzką, został zgłoszony do publikacji w czasopiśmie naukowym.
Czeka na opinie recenzentów i decyzję o publikacji...

Wszystko sprowadza się do tego, jak w przyszłości potraktujemy SI - jako partnera, czy jako narzędzie. Dziś odpowiedź może być prosta, ale kto wie, jakie związane z tym dylematy pojawią się za kilka lat? Wiemy tylko, że coś otworzyliśmy i mamy nadzieję, że nie jest to puszka Pandory

- stwierdza na koniec autorka.

Nie od rzeczy i oby na pocieszenie można dodać, że jest ona koordynatorką do spraw organizacyjnych na oddziale psychiatrii szpitala uniwersyteckiego w Szwecji, lecz także doktorantką w Instytucie Neuronauki i Fizjologii w Göteborgs universitet.

JA

Świadomość ekologiczna z perspektywy nauczyciela, wychowawcy, doradcy metodycznego / Grażyna Łabno // Hejnał Oświatowy. - 2022, nr 11, s. 26-27.

Czy szkoła nadąża za potrzebami w zakresie edukacji ekologicznej?

Czy zmieniające się i narastające lawinowo zagrożenia znajdują swoje odzwierciedlenie w działaniach placówek oświatowych?

Jak wpływać na uczniów, żeby w przyszłości tworzyli społeczeństwo dbające o Ziemię i jej zasoby, a co za tym idzie - dobrostan człowieka, wszystkich stworzeń i całej natury?

Grażyna Łabno, nauczycielka biologii, chemii i przyrody, ale także autorka podręczników i innych publikacji metodycznych, przytacza badania prowadzone przez ponad dekadę, z których wynika, że w Polsce wzrasta poziom świadomości ekologicznej, ale ciągle jeszcze nie jest on zadowalający. Tym bardziej ważne wydają się postulaty i kokretne propozycje działań, które mogą w tym zakresie podjąć nauczyciele, wychowawcy. Autorka proponuje, aby korzystać z każdej nadarzającej się okazji do przywoływania tematyki ekologicznej, najlepiej w sytuacjach bezpośrednio dotyczących uczniów. Na wyobraźnię może bowiem zadziałać informacja, że podstawowe wyposażenie ucznia - smartfon - ważący przeciętnie ok. 120 g został wyprodukowany przy użyciu 70 kg surowców zawierających ponad 60 różnych pierwiastków, w tym metali szlachetnych i pierwiastków ziem rzadkich. Można zadać pytanie czy naprawdę musimy co rok-dwa wymieniać go na kolejny najnowszy model?

Drugą metodą, którą proponuje autorka artykułu jest wykorzystanie materiałów wizualnych, np. fotografii szczególnych szkód ekologicznych i wpłynięcie tą drogą na emocje uczniów, które muszą być "wzmocnione" wyjaśnieniem przyczyn, przytoczeniem konkretnych danych liczbowych. Działania te mają prowadzić do refleksji i wskazania konkretnych działań w życiu każdego członka społeczności szkolnej, które można podjąć w celu eliminacji, bądź zmniejszenia szkodliwego wpływu ludzi na środowisko naturalne. Proponuje też organizowanie zajęć rozwijających zainteresowania czy wykorzystanie metody projektu edukacyjnego do promowania zagadnień ekologicznych.

Na koniec postuluje również, by pobudzać młodzież do samodzielnego i krytycznego myślenia, do poszukiwania informacji, do spoglądania na problemy w sposób interdyscyplinarny, a nie ograniczony do ram poszczególnych przedmiotów szkolnych. Uważa również, że prawdziwym wyzwaniem dla nauczyciela jest bycie przewodnikiem, który daje młodzieży pretekst do dyskusji i przemyślenia swoich przyzwyczajeń i stylu życia. Kluczowe wydaje się kształtowanie zrozumienia zależności ludzi od przyrody oraz uświadomienie wpływu, jaki człowiek wywiera na otaczające go środowisko. Od tej świadomości i idących za nią konkretnych zachowań każdego człowieka zależy życie przyszłych pokoleń i naszego wspólnego domu - Ziemi.

MŚ