PEDAGOGICZNA
BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA

Zachęcamy do zapoznania się z recenzjami wybranych artykułów z prasy pedagogicznej. Wszystkie czasopisma dostępne są w Czytelni Głównej.

Czytelnicy mogą składać zamówienia na bezpłatne skany artykułów z czasopism, które będą realizowane w miarę możliwości na bieżąco lub w kolejnym dniu roboczym - w zależności od ilości zamówień. Zamówienia wraz z numerem karty czytelnika należy przesyłać na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Wrześniowy przegląd prasy

Biofizyka a niezwykłe właściwości wody / Tomasz Kubiak // Fizyka w Szkole. - 2021, nr 4, s. 4-11.

Niby taka woda, prosty, wszechobecny płyn...

Z okładki bije anons: „CZĄSTECZKA ŻYCIA – Niezwykłe właściwości wody”.

I rzeczywiście autor do tematyki biofizycznych właściwości wody podszedł w sposób holistyczny.
Poczynając od niezwykłych właściwości wody dla funkcjonowania organizmów, w tym człowieka (ok. 70% masy naszego ciała). Woda przez nas przyswajana (od 21 do 43 ml na kilogram ciała) w 2/3 trafia do wnętrza komórek, zaś pozostała 1/3 krąży w płynach śródnaczyniowym i międzykomórkowym. Krąży i działa. Osocze, ślina, płyny łzowy i mózgowo-rdzeniowy, wody płodowe to także głównie H₂O.

Człowiek jako swoista „fabryka” napędzana między innymi wodą stanowi pretekst do analizy jej biofizycznych cech umożliwiających „cud życia”.

Jako dobry rozpuszczalnik, w osoczu (70% wody), współpracuje przy transporcie substancji odżywczych (białka, elektrolity) do komórek, a także zbędnych produktów przemiany materii do nerek. Te oczyszczają krew z niepożądanych metabolitów, wydalając je z organizmu wraz z moczem (ok. 96% wody). Dogłębnej analizie fizyko-chemicznej poddane zostaje oddziaływanie wody jako rozpuszczalnika także w układzie pokarmowym.
Wiązania wodorowe łączące sąsiadujące cząsteczki wody mają wpływ na szczególne jej właściwości, umożliwiając krystalizację i tworzenie się lodu, a gdy ulegają zerwaniu jego topnienie. Właściwości termodynamiczne chronią przed nagłymi zmianami temperatury, przenosząc za pośrednictwem osocza ciepło w organizmie, broniąc komórki i błony biologiczne przed uszkodzeniem.

Tekst wypełniony jest schematami, wzorami i równaniami wyjaśniającymi te zjawiska.
Dzięki autorowi poznajemy strukturę molekularną, budowę fizyczną i chemiczną a także właściwości biologiczne wody – „cząsteczki życia”.

Ale to trzeba przeczytać już samemu...

Do czego zachęca

JA

Meteoroidy, meteory, meteoryty/ Mirosław Dworniczak // Wiedza i Życie. - 2021, nr 9, s. [16]-21.

Drodzy Czytelnicy, czy lubicie patrzeć w niebo i oglądać spektakl spadających gwiazd? Jeśli tak, to zachęcam do poznania tajemnicy meteorytów i meteoroidów. Naszą planetę cały czas bombardują meteoryty. Okazuje się, że miały one wpływ na przebieg ewolucji gatunków zwierząt i roślin.

We wrześniowym wydaniu czasopisma Wiedza i Życie, opowiada o tym Mirosław Dworniczak.

Trwające badania nad analizą składu chemicznego tych kosmicznych przybyszów pozwalają na uzyskanie ciekawych informacji o historii wszechświata i Układu Słonecznego.

Autor wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami, które spadają na Ziemię. Największym znanym dziś fragmentem kosmicznej materii jest meteoryt Hoba, który spadł na Ziemię ok. 80 tys. lat temu i został odnaleziony w 1920 roku w Namibii. Jego masa to 60 ton i ze względu na skład chemiczny jest to meteoryt żelazny.

Najstarszy obiekt tego typu, który spadł na w 1969 roku w australijskim stanie Wiktoria, to meteoryt Murchison. Wiek tego obiektu szacuje się na 7 mld lat! Jest więc starszy od Ziemi o 2,5 mld lat!

Artykuł zawiera fascynujące informacje o katastrofie ostatnich lat, którą była katastrofa czelabińska z 2013 roku. Fragmenty spadającego meteorytu dokonały zniszczeń 7 tysięcy budynków, poszkodowanych zostało tysiące osób. Największy fragment meteorytu Czelabińsk, ważący 500 kilogramów, wydobyto z pobliskiego jeziora. Oryginalnym sposobem uczczenia rocznicy tego wydarzenia były zimowe igrzyska olimpijskie w Soczi w 2014 roku. Zwycięzcy konkurencji olimpijskich otrzymali medale z niewielkim fragmentem meteorytu.

Materia przecinająca Układ Słoneczny trafia na wszystkie planety i księżyce. Patrząc w niebo i oglądając Deszcz Perseidów na tle Drogi Mlecznej, warto wiedzieć więcej o tym kosmicznie pięknym zjawisku.

Zapraszam do lektury czasopisma Wiedza i Życie!

MSz

Mózg społeczny, czyli czego potrzebuje człowiek, by uniknąć bólu związanego z wykluczeniem / Adriana Kloskowska // Biologia w Szkole z Przyrodą. - 2021, nr 5, s. 25-29.

Czy wykluczenie może boleć? Może! I to bardzo.

Jesteśmy stworzeni do relacji, więzi, bliskości. Potrzebujemy siebie nawzajem. Przyjazne interakcje społeczne, poczucie wspólnoty, przynależność do grupy dają poczucie bezpieczeństwa, pozwalają na pełny rozwój osobowości. Identyfikując się z daną społecznością mogę powiedzieć „my”, to daje mi świadomość oparcia, poczucie pewności, chroni przed trudem osamotnienia, odrzucenia. Niestety nie zawsze tak jest. Wszechobecna rywalizacja sprzyja nasileniu się zjawiska usuwania na margines, wyłączenia ze społeczności. Autorka przytacza opinię niemieckiego psychiatry profesora Michaela Schulte-Markworta, który podkreśla, że często czynnikiem tworzącym/integrującym grupę jest opozycja do innych społeczności, osób. W szkolnej rzeczywistości też występuje taki mechanizm. Jak zapobiec szykanowaniu, poniżaniu, marginalizowaniu? Nie do przecenienia jest tu rola nauczyciela, wychowawcy. Ważne by był bacznym obserwatorem i miał świadomość struktury grupy jaką jest klasa szkolna. By wiedział, kto jest akceptowany, lubiany, budzi szacunek i podziw innych, a kto znajduje się na marginesie, jest izolowany, czy wręcz jawnie odrzucony przez klasowa społeczność. W artykule znajdziemy przykłady socjometrycznych narzędzi, które pomogą zbadać relacje w grupie, poznać sympatie i antypatie jej członków. Początek roku, powrót do szkoły to dobry czas by przyjrzeć się na nowo zbiorowości uczniowskiej. Postawienie diagnozy pomoże w budowaniu programów korygujących niewłaściwe zachowania, zapobiegających procesom marginalizacji.

BM

Nauka poprzez zabawę : metody nauczania języka polskiego jako obcego w szkole podstawowej / Anita Skóra // Język Polski w Szkole Podstawowej. - 2021/2022, nr 1, s. [93]-106.

W polskich szkołach uczy się coraz więcej dzieci, dla których język polski nie jest językiem ojczystym. Pedagodzy i metodycy nauczania poszczególnych przedmiotów już dawno zauważyli ten fakt, czego dowodem są liczne publikacje na ten temat. Obecnie coraz częściej pojawia się w tej dziedzinie tzw. "podejście integracyjno-inkluzyjne", czyli oprócz aspektu dydaktycznego kładzie się większy nacisk na budowanie więzi między różnorodnymi grupami uczniów. Najnowszy zeszyt czasopisma "Język Polski w Szkole Podstawowej", znanego także pod popularną nazwą "zeszyty kieleckie" publikuje wiele ciekawych artykułów na ten temat. Na szczególną uwagę zasługuje publikacja Anity Skóry o wykorzystywaniu metod zabawowych w nauczaniu języka polskiego jako obcego w szkole podstawowej.

Na początek autorka podkreśla wagę metod angażujących i aktywizujących uczniów, do których zalicza różnego rodzaju gry i zabawy dydaktyczne. Przypomina podstawowe pojęcia teoretyczne (m.in. Wincentego Okonia), a następnia wylicza wiele korzyści i możliwości, jakie oferują metody zabawowe. Opiera się przy tym zarówno na własnej praktyce pedagogicznej (jest lektorką języka angieskiego), jak i na wartościowej literaturze metodycznej (m.in. publikacje Iwony Stempek, Teresy Pelc i Marioli Jąder).

Następnie omawia wybrane rozwiązania i narzędzia stosowane w praktyce szkolnej. Są wśród nich np. tradycyjne gry drukowane lub twórczo przez nauczyciela wykorzystane popularne gry (Bingo, Chińczyk). Kolejna część artykułu poświęcona jest grom i aplikacjom internetowym, które można zastosować w edukacji polonistycznej: Quizlet, Wordwall i LearningApps. Na podkreślenie zasługuje szczegółowe omówienie konkretnych i praktycznych rozwiązań, które nauczyciel języka polskiego może wykorzystać, dostosowując szczegóły do możliwości swoich uczniów.

Oprócz materiałów drukowanych i internetowo-interaktywnych autorka poleca również symulacje sytuacji z życia codziennego, a także zabawy zawierające elementy ruchowe.

Odpowiednio przeprowadzona i dostosowana do danej grupy zabawa dydaktyczna oprócz walorów edukacyjnych ma także pozytywny wpływ na budowanie więzi emocjonalnych między nauczycielem i uczniami, a także w obrębie klasy szkolnej. Może być przestrzenią, w której osoby zazwyczaj nieśmiałe, wycofane poczują się pewniej i włączą aktywnie w pracę/zabawę w grupie. Dodatkowo jest to okazja do ksztatowania właściwych postaw, jak np. stosowanie się do przyjętych zasad.

Mimo wielu zalet zabaw dydaktycznych autorka apeluje jednak o zachowanie właściwych proporcji, tak, by były "wsparciem, a nie filarem lekcji", gdyż ich nadmiar może prowadzić do chaosu i rozproszenia uwagi dzieci.

Nauczyciel języka polskiego może znaleźć w tekście Anity Skóry wiele podpowiedzi i inspiracji do wzbogacenia swoich metod i narzędzi pracy w szkole.

MŚ