Bomb(k)owa historia / Maria Wieczorek // Wiedza i Życie. - 2023, nr 12, s. 20-25.
Nie można wyobrazić sobie Świąt Bożego Narodzenia bez choinki, a choinki – bez bombek, w Małopolsce zwanych bańkami. Grudniowy numer "Wiedzy i Życia" przynosi artykuł, który można wykorzystać jako źródło informacji do przeprowadzenia zajęć edukacyjnych w nieco "luźniejszym" stylu. Bańki pojawiły się w połowie XIX wieku w Niemczech, w miejscowości Lauscha (Turyngia), a wzięły się z… biedy. Pracowników tamtejszej huty szkła nie było stać na zakupienie jabłek i orzechów do ozdobienia tradycyjnych świątecznych drzewek, więc wykonali je z dostępnego surowca, jakim było szkło i nadali im kształt nawiązujący do nieosiągalnych smakołyków. Nowy pomysł na ozdoby spodobał się, a zastosowanie nowocześniejszych technologii przyspieszyło dalszy rozwój produkcji. W latach osiemdziesiątych XIX wieku amerykański biznesmen podczas wizyty w Niemczech odkrył szklane ozdoby, zakupił większą ilość i zabrał je ze sobą za ocean, by następnie stać się domnującym importerem baniek do Stanów Zjednoczonych.
Również na ziemiach polskich zaczęły powstawać zakłady produkujące "szklane kule", chociaż na upowszechnienie się tej mody na ozdabianie świątecznych choinek trzeba było zaczekać do lat 60. i 70. XX wieku. W artykule można przeczytać o rodzajach produkowanych baniek, symbolice stosowanych kolorów i motywów zdobniczych, dominującej roli Polski jako wytwórcy i eksportera baniek, a także o funkcjonującyh dziś muzeach tych szklanych świecidełek. Dowiemy się także jak wygląda i ile jest warta najdroższa bombka na świecie, kim była Bombkowa Babcia i ile bombek zdołał zawiesić na swojej... brodzie rekordzista z "Księgi rekordów Guinnessa". Mimo że pierwotnie powstały ze szkła, dzisiaj wykonywane są z różnych surowców - plastik, wełna, drewno, styropian, metal. I chociaż autorka artykułu nie proponuje tego w swoim tekście (wszak nie jest to czasopismo metodyczne), to dopełnieniem tematu mogą być zajęcia plastyczne, podczas których uczniowie wykonają własne bańki z dostępnych materiałów.
A potem - ozdobić klasową choinkę i świętować, świętować, świętować!
MŚ
Laponia - kraina reniferów i św. Mikołaja / Mateusz Rogalski // Życie Szkoły. - 2023, nr 9/10, s. 15-21.
Drodzy Czytelnicy, w tym miesiącu moją uwagę zwróciła urocza okładka czasopisma „Życie Szkoły”, zajrzałam więc do środka i... zaczytałam się. Dlatego na ten grudniowy czas proponuję sięgnąć właśnie po to czasopismo. Znajduje się w nim wiele przydatnych treści dla nauczyciela-praktyka. Jednak w związku ze zbliżającymi się świętami polecam zimowe i świąteczne inspiracje, wśród których jest scenariusz zajęć na temat Laponii wraz z propozycją zajęć multisensorycznych dla uczniów klas I- III szkoły podstawowej.
Autor - Mateusz Rogalski - prezentuje zajęcia z cyklu „Wyprawy małe i duże”. Tym razem dzieci poznają florę, faunę i kulturę Laponii. Mroźna i śnieżna kraina wprowadzi młodych podróżników w klimat zimy, świąt i odwiedzin Św. Mikołaja.
Obszar Laponii obejmuje północną część Finlandii, Szwecji, Norwegii i niewielki skrawek Rosji. Część fińska słynie przede wszystkim z wioski św. Mikołaja w Rovaniemi, a baśniowa atmosfera tego miejsca oczaruje nie tylko najmłodszych. Na zajęciach dzieci dowiedzą się, że na dalekiej północy Laponii - w okolicach jeziora Inari można zobaczyć zorze polarną! Poznają zjawisko białej nocy i dnia polarnego. Warto podczas lekcji opowiedzieć o Laponii - krainie św. Mikołaja, która słynie też z wyścigów reniferów i psich zaprzęgów. Po omówieniu geografii regionu należy zaprezentować kulturę jego mieszkańców zwanych Saamami (rdzenni Lapończycy). Ciekawostką będzie prezentacja fragmentu rytmicznego śpiewu Saamów zwanego jolkowaniem, do którego został zamieszczony link. Podczas lekcji nie może zabraknąć informacji o św. Mikołaju - biskupie z Miry, od którego wszystko się zaczęło oraz o innych jego wizerunkach. Zwieńczeniem zajęć jest praca plastyczna z własną wizją św. Mikołaja. Autor scenariusza podkreśla, że lekcja nastawiona jest w głównej mierze na wykonanie rozmaitych prac plastycznych. Dlatego należy wcześniej przygotować odpowiednie przedmioty i materiały kreatywne oraz zabezpieczyć uczniów i otoczenie przed skutkami ekspresyjnie używanych środków. Zajęcia proponowane w tym scenariuszu są multisensoryczne, uwzględniają malowanie, tworzenie prac plastycznych, gimnastykę z elementami jogi, zabawy ruchowe i słuchanie muzyki.
Z pewnością będą interesującą inspiracją do przeprowadzenia lekcji w tym zimowych czasie!
Zapraszam do lektury i życzę Radosnych Świąt 😊
MSz
Na grzyby - ale ostrożnie / Anna-Maria Tryba // Chemia w Szkole. - 2023, nr 6, s. 14-18.
Czy grzyby i grzybobranie są świątecznym tematem? Biorąc pod uwagę uszka, pierogi, krokiety, sałatki i marynaty, to chyba oczywiste... A taka zupa grzybowa? Mniam!
„Bezgrzybne” święta są dużo mniej świąteczne.
Czy dają one wyłącznie radość podniebieniu i kubkom smakowym, nie wnosząc żadnych wartości odżywczych do naszego organizmu (jak dawniej twierdzono), czy jednak dostarczają nam przydatnych i pożytecznych substancji białkowych i witamin?
Ano zobaczmy!
Autorka rozpoczyna historycznie:
Przez długi czas uznawane za magiczne, pojawiające się w nocy i mogące przynieść wiele fizycznych i psychicznych doznań, ale i śmierć przy nieprawidłowym rozpoznaniu. Mowa tu o grzybach, fascynujących gatunkach, których zbieraniem wielu z nas zajmuje się jesienią.
Z pierwszej części artykułu dowiedzieć się możemy jak wiele wartości odżywczych dają nam grzyby JADALNE. Druga część poświęcona jest tym niejadalnym i trującym. Od powodujących lekkie nieżyty żołądkowe, poprzez te halucynogenne, po śmiertelnie trujące.
Autorka wskazuje substancje biologiczne i chemiczne odpowiedzialne za skutki wywołane ich zjedzeniem. Stanowi to dodatkowy argument, by zbierać tylko gatunki nam znane i nie budzące żadnych wątpliwości, a kupować wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.
By - w końcu - Święta rozpocząć i zakończyć w tym samym gronie, a nasza uczta nie miała takiego finału, jak w piosence Wojciecha Młynarskiego.
Ostrożnych lecz i zachęconych słowami autorki, że
Ostatnie badania potwierdzają, że z uwagi na zawartość substancji biologicznie aktywnych grzyby mogą mieć wręcz prozdrowotne działanie
(oczywiście jadalne!) -
zapraszam do świątecznej lektury.
JA
