Czy plastikowa epidemia może być poskromiona przez grzyby? / Piotr Banachewicz, Wojciech Wysoczański, Marlena Lembicz // Biologia w Szkole. - 2023, nr 5, s. 15-17.
Tworzywa sztuczne - początkowo „zbawienie ludzkości” - dzięki swym użytecznym właściwościom są powszechnie produkowane i stosowane nieomal w każdej gałęzi gospodarki (rocznie produkowanych jest ok. 300 mln ton plastiku, z czego ogromna część to plastik jednorazowego użytku).
Tworzywa sztuczne - obecnie przekleństwo ludzkości - dzięki swym właściwościom trwałe, w większości nie biodegradowalne, w niewielkim tylko stopniu podlegające recyclingowi. Ponad 40% odpadów składowanych jest na wysypiskach śmieci, reszta przenika do środowiska z nielegalnych wysypisk, śmieci wyrzucanych gdziekolwiek, jak choćby w polskich lasach. Globalnie w rzekach zgromadziło się 120 mln ton, a 33 mln ton znajduje się już w oceanach.
Za najgroźniejsze odpady tworzyw sztucznych, jak wskazują autorzy, uznawane są mikroplastiki. Są to elementy mające od 5 mm do nawet mniej niż 1µm, powstałe w wyniku spalenia lub rozkładu (mechanicznego a też świetlnego) powszechnie używanych polimerów. Jak zły mają wpływ na rośliny, zwierzęta i życie człowieka można przeczytać w artykule Eweliny A. Klupczyńskiej „Zanieczyszczenie mikroplastikiem - jego wpływ na ekspresję genów i inne konsekwencje” z tego samego numeru „Biologii w Szkole”.
Autorzy opisują pracę naukowców w poszukiwaniu tzw. bionarzędzi - żywych organizmów zdolnych rozkładać plastik. Najnowsze badania są obiecujące. Odkryto, że niektóre grzyby, z pomocą wytwarzanych enzymów, potrafią „zjadać” poliuretan!
Dowiedziono istnienie ponad 200 różnych gatunków grzybów rozkładających siedem głównych typów plastiku!
Co więcej, grzyby Fungi są także kandydatami do wykorzystania ich jako materiałów zastępujących tworzywa sztuczne!
Na wprowadzenie tych metod na skalę przemysłową trzeba jeszcze poczekać, lecz już teraz można przystąpić do lektury artykułu 🙂
Oby tylko grzyby „rozsmakowane” w tworzywach sztucznych, wymknąwszy się spod kontroli nie wygenerowały światu nowego problemu.
JA
Jak (nie)nauczać? / Damian Kot // Języki Obce w Szkole. - 2023, nr 3, s. 99-104.
Wydawać by się mogło, że świetna znajomość języka obcego jest wystarczająca dla podjęcia zadania nauczenia go innych. Ale tak nie jest. Zresztą dotyczy to każdej dziedziny. Nie wystarczy rozległa wiedza merytoryczna, tytuły naukowe, osiągnięcia badawcze... Trzeba jeszcze umieć w odpowiedni sposób przekazać to wszystko innym. Autor omawianego artykułu - nauczyciel, lektor języków obcych dzieląc się swoim doświadczeniem zawodowym, przestrzega przed popełnianiem metodycznych błędów, ale także podpowiada jak w pełni, najbardziej efektywnie wykorzystać czas przeznaczony na zajęcia językowe.
Jednym ze sposobów będzie podkreślona w tekście konieczność oswajania ucznia z językiem już od pierwszych zajęć. Prowadzenie komunikacji w języku nauczanym, nie tylko na tematy związane z jednostką lekcyjną, ośmielanie uczestników zajęć do podejmowania prób komunikacyjnych - to szczególnie ważna kwestia w obszarze metodyki nauczania języka obcego.
Wszystko to jednak powinno odbywać się w atmosferze szacunku i akceptacji potencjalnych błędów ze strony uczących się.
Kolejne zagadnienie poruszone przez autora to semantyzacja słownictwa. Wyjaśnianie znaczenia obcojęzycznych słów i zwrotów to niezwykle ważny element edukacji językowej. Gdy objaśnianie jest prowadzone w języku obcym - z wykorzystaniem multisensorycznego, angażującego różne zmysły, przekazu - zapamiętywanie informacji jest efektywniejsze. Oczywiście taki sposób wymaga od nauczyciela większego zaangażowania niż wypisanie na tablicy obcych słów z ich polskim tłumaczeniem, jest też bardziej stymulujący dla odbiorców. Daje uczniom możliwość wnioskowania, rozbudza zainteresowanie tematem, wprowadza nieraz element humorystyczny - a wszystko to zwiększa motywację i usuwa stres związany z przyswajaniem nowego materiału leksykalnego.
Jak pracować z tekstem słuchanym i czytanym? Od czego rozpocząć? Co jest szczególnie ważne, na co zwrócić uwagę? Autor sugeruje by pracę
rozpocząć nie od samego czytania tekstu, a od przeanalizowania zadań do niego.[…] Sposób ten powoduje, że [uczniowie] traktują tekst jako źródło informacji, ale też uczą się oszczędzać cenne minuty podczas pracy z arkuszami egzaminacyjnymi.
Reagowanie na błędy podczas wypowiedzi ustnych - to zadanie, przed którym staje każdy nauczyciel języka obcego. Autor proponuje, by nauczyciel ustalił, jakie błędy i w jaki sposób będzie korygował, by nie demotywować uczniów.
Dobrze jest […] nie(nad)używać terminu „poprawa błędów”, a np. „ulepszanie wypowiedzi” lub przykładowo „naprawa wypowiedzi”. Niby nic - mały zabieg językowy, który ma jednak znaczenie dla samopoczucia ucznia, a tym samym dla procesu przyswajania języka.
To tylko niektóre wskazówki autora, które na pewno warto wprowadzić w życie.
Zachęcam do inspirującej lektury!
BM
Zabawy i gry budujące pozytywne emocje na zajęciach wychowania fizycznego - Team Building / Leszek Sawicki // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2023, nr 5, s. 18-22.
Wychowanie fizyczne to jeden z ulubionych przedmiotów większości dzieci i młodzieży. Ruch na świeżym powietrzu, gry zespołowe, bieganie to nie tylko rozwijanie sprawności fizycznej, ale także kształtowanie relacji i uczenie się współdziałania w grupie. W jaki sposób prowadzić lekcje WF, aby były atrakcyjne i uczyły gry „fair play”? W sportach zespołowych często nie docenia się budowania poczucia wspólnoty i pozytywnych emocji wśród uczestników. Team Building - to modny ostatnio sposób na tworzenie dobrej atmosfery w miejscu pracy czy nauki oraz kształtowanie jedności. Istnieje wiele definicji, ale wszystkie mają wspólny element - tworzenie zespołu w kontekście sportu jest określane jako metoda ułatwiająca efektywne działanie. Pozytywna dynamika drużyny jest uważana za jeden z podstawowych atrybutów grupy odnoszącej sukcesy, także w sporcie. Wiele drużyn sportowych przypisywało swój sukces dobrze rozwiniętej współpracy w zespole. W przypadku dzieci, które nie mają jeszcze wystarczających umiejętności społecznych, uczenie wartości wynikających z dobrej komunikacji, wzmocnienia więzi i współpracy w klasie może być kluczem do stworzenia efektywnie działającego zespołu.
Jak zatem budować atmosferę i pozytywne emocje na lekcjach wychowania fizycznego? Ważna jest integracja poprzez stosowanie zabaw, gier i ćwiczeń. Autor artykułu prezentuje propozycje zabaw budujących pozytywne emocje: „Złap jak najwięcej”, „Berek Tornado”, ”Chroń zawodnika” czy „Piłkarze akrobaci”. Gry zespołowe i zabawy z piłką uczą kreatywności, rywalizacji oraz kształtują relacje uczniów. Zadania „wymuszają” na osobach w zespołach bezwzględną współpracę, dzięki której można zrealizować cel - wygrać mecz piłkarski czy pokonać trasę biegu sztafetowego. Zespół napędzany sukcesem jednoczy się, komunikuje i wspiera. W wyniku zastosowania zabaw i gier zespołowych lekcje wychowania fizycznego stają się atrakcyjne i uczniowie chętnie biorą w nich udział.
Zachęcam do lektury październikowego wydania czasopisma „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 😊
MSz
Założenia metody Montessori wsparciem dla neuroróżnorodności / Łukasz Franków // Polonistyka. - 2023, nr 5, s. 28-32.
Artykuł stanowi przypomnienie podstawowych założeń teoretycznych i praktycznych rozwiązań metody opracowanej przez włoską lekarkę Marię Montessori na początku XX wieku. Mimo upływu lat metoda ta cieszy się wciąż zainteresowaniem i jest stosowana - także w Polsce - w placówkach wpisujących nazwisko twórczyni do swojej nazwy. Autor artykułu podkreśla spójność jej struktury i zbieżność z ustaleniami innych teoretyków nauczania i wychowania (np. Edward L. Deci, Richard M. Ryan).
Łukasz Franków przypomina podstawowe założenia metody Montessori, omawiając kolejno jej najważniejsze elementy:
- obszar pierwszy - aktywność
- obszar drugi - zorganizowane i dostosowane otoczenie
- obszar trzeci - materiały dydaktyczne i zadania dotyczące codzienności.
Po szczegółowe opisy poszczególnych obszarów odsyłam do artykułu w najnowszej „Polonistyce”.
Autor zwraca uwagę na aktualność propozycji Marii Montessori i możliwość zastosowania jej swoistej filozofii i rozwiązań nie tylko w specjalistycznych placówkach. Postawienie dziecka w centrum zainteresowania, rozpoznanie jego indywidualnych potrzeb, aktywności i zainteresowań, a także obecnego etapu rozwoju stwarza możliwość przygotowania odpowiednich warunków do dalszego kształtowania umysłu i osobowości podopiecznego. Założenie to sprawia, że - jak można wyczytać w obfitej literaturze przedmiotu - system ten można stosować na różnych etapach edukacyjnych, w pracy z uczniami ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym także z niepełnosprawnościami.
Warto przypomnieć podstawowe założenia metody Montessori i zastosować je w swojej szkolnej praktyce. Jednym z ciekawych elementów, które można wykorzystać niezależnie od pozostałej części założeń teoretycznych są tzw. lekcje ciszy. Nie polegają one wyłącznie na ograniczeniu hałasu, ale na pokazaniu uczniom, że cisza może polegać na skoncentrowaniu uwagi na własnych myślach, odczuciach, wyobrażeniach, na samoregulacji emocji, ruchliwości, uspokojeniu oddechu, rytmu serca. Można też zaproponować uczniom podzielenie się własnymi obserwacjami i doznaniami zdobytymi podczas lekcji ciszy, jednak bardzo ważne jest, by odbywało się to za zgodą dziecka, bo to ono i jego podmiotowość stoi w centrum uwagi nauczyciela-pedagoga.
MŚ
