Czytelnik to właściwie główny bohater opowieści, na równi z autorem –
bez niego nic się nie dzieje.Guillaume Musso, Papierowa dziewczyna
Konferencja z cyklu Nowe Ogólnopolskie Forum Bibliotek Pedagogicznych odbyła się w dniach 13-14 czerwca 2024 r. w Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Tytuł tegorocznego Forum brzmiał Skąd się biorą czytelnicy?
Dyrektor Anna Piotrowska powitała wszystkich przybyłych, a uroczystego otwarcia konferencji dokonała Agata Suszczyńska, zastępca dyrektora Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w Krakowie. Wśród zaproszonych gości byli m.in. Marta Pakos-Obrzut z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, Agnieszka Proniewicz z Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie, dr hab. Remigiusz Sapa, prof. UJ, dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, Halina Szłapa z Biblioteki Kraków, Daria Grodzka, redaktor naczelna „Hejnału Oświatowego”, Agnieszka Miśkiewicz, prezes Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich Oddział w Krakowie. W konferencji uczestniczyli pracownicy naukowi, dyrektorzy i wicedyrektorzy bibliotek pedagogicznych, nauczyciele, bibliotekarze.
Koloryt lokalny znalazł swój wyraz w postaciach charakterystycznych dla regionu małopolskiego – gości witali Harnaś i Maryna, nauczyciele bibliotekarze z naszej Biblioteki w strojach górali podhalańskich.
Prelegenci w referatach podejmowali tematy będące odpowiedzią na pytanie zawarte w tytule konferencji. Prezentowali badania naukowe oraz własne praktyki.
Pierwszy dzień konferencji składał się z trzech sesji. Pierwszą moderowała dr Dagmara Kawoń-Noga z Uniwersytetu WSB Merito Filia w Opolu oraz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu - Opolskiego Centrum Edukacji, Członek Rady Naukowej PBW w Krakowie.
Gościem specjalnym konferencji była Joanna Olech - pisarka i ilustratorka książek dla dzieci i młodzieży, autorka recenzji i artykułów na temat literatury dziecięcej, współautorka podręczników szkolnych do języka polskiego. Pisarka w wykładzie inauguracyjnym Jak być kochaną (przez czytelników)? zwróciła szczególną uwagę na niezastąpioną w literaturze dziecięcej rolę ilustracji, która jest wyrazem głębszych odniesień i wyraża często więcej niż sam tekst. Może być pobudką dla wyobraźni, okazją do ekspresji różnych emocji. Zaprezentowała najważniejsze i najciekawsze publikacje przeznaczone dla młodego odbiorcy w rozwoju historycznym, począwszy od połowy XIX w. Podkreśliła wagę rodzinnych wzorców czytania, przytaczając wyniki badań, które wskazują, że czytający ojciec ma duży wpływ na zainteresowania i nawyki lekturowe syna.
Drugi referat zatytułowany Inspirujące i tajemnicze miejsca z książkami wygłosiła dr hab. Krystyna Zabawa, prof. UIK reprezentująca Uniwersytet Ignatianum w Krakowie - Instytut Neofilologii, Katedrę Nauk o Literaturze oraz Uniwersytet Jagielloński - Wydział Polonistyki, Ośrodek Badań Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej. Pani profesor opisała biblioteki i księgarnie jako sfery wolności, jako miejsca, w których można odkrywać siebie i świat, gdzie można przeżyć przygodę. Przestrzenie te mogą dawać schronienie i uzdrowienie, a jednocześnie kryją pewne tajemnice oraz mogą stanowić metaforę symbolicznie rozumianego labiryntu świata. Prelegentka omówiła wybrane przykłady utworów dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w których bohaterowie literaccy, szukają schronienia, wytchnienia, przygody w miejscach z książkami i w samych książkach. Atrakcyjne tytuły i inspirujący bohaterowie mogą stanowić zachętę dla współczesnych czytelników do odwiedzania księgarń, bibliotek i korzystania z ich bogatej oferty.
W kolejnym referacie Czy w erze technologii cyfrowych dzieci potrzebują czytać papierowe książki? Agnieszka Szymańska z Fundacji Auxilium w Tarnowie przedstawiła psychologiczne podstawy rozwoju dziecka w kontekście korzystania z mobilnych urządzeń elektronicznych. Ponad połowa dzieci w Polsce w wieku 0-6 lat ma kontakt bądź korzysta z urządzeń mobilnych. Przywołane wyniki badań dzieci w wieku 7-14 lat wskazują, że rozpoczynają one regularne korzystanie ze smartfonów już w wieku 9-10 lat. Powoduje to szereg niekorzystnych efektów, na przykład „przebodźcowanie”, negatywne stany emocjonalne, zespół stresu elektronicznego (apatia, depresyjność, drażliwość, problemy z koncentracją i uczeniem się, wybuchy złości). Prelegentka postawiła tezę, że dzieci do optymalnego rozwoju potrzebują także papierowych książek i omówiła przykład zmiany wprowadzanej obecnie w Szwecji, gdzie zdecydowano o wstrzymaniu narodowej strategii cyfrowej edukacji i powrocie do szkół podręczników w formie papierowej, kładąc tym samym nacisk na takie niezbędne umiejętności, jak czytanie, pisanie, liczenie.
Dr Dagmara Kawoń-Noga reprezentująca Uniwersytet WSB Merito Filia w Opolu oraz Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką w Opolu - Opolskie Centrum Edukacji przedstawiła referat Nauczyciel od czytania…czyli kto? Prelegentka na wstępie wskazała szereg korzyści, jakie przynosi czytanie, m.in.: poszerzanie świadomości, rozwijanie wyobraźni, kształtowanie osobowości, wzbogacanie świata emocji i doświadczeń, wzrost kompetencji językowych. Przywołała kontekst neurodydaktyczny, zwracając uwagę na pozytywne skutki oddziaływania lektury na ludzki mózg. Prelegentka podkreśliła szczególną rolę nauczyciela jako promotora czytania i czytelnictwa, który może wpływać na zachowania i nawyki uczniów. Zaprezentowała wybrane przykłady dzieł filmowych, w których bohaterami są nauczyciele-przewodnicy po świecie literatury. Omówiła wybrane sposoby pracy z książką dostosowane do uczniów w różnym wieku. Konkluzją wykładu był wniosek o konieczności modyfikacji metod pracy nauczycieli, w celu wyeliminowania często występujących trudności w popularyzowaniu czytelnictwa, np. stresujące czytanie na głos przy całej klasie, sztywny i przestarzały kanon lektur, przymus czytania, brak czasu na czytanie dla przyjemności, sztampowy sposób omawiania lektur. Nowe podejście do sposobu pracy z tekstem literackim może przyczynić się do zainteresowania uczniów, którzy dotychczas byli obojętni bądź negatywnie nastawieni do czytania.
Nauczycielka polonistka Justyna Gajdziszewska z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 2 w Olkuszu w wystąpieniu Jak zachwyca kiedy nie zachwyca – czyli jak czytamy lektury? opowiedziała o własnych doświadczeniach w pracy z książką i metodach, jakie stosuje, aby przyciągnąć uwagę uczniów do szeroko rozumianej lektury. Podstawą jest zaciekawienie poprzez np. intrygujące sformułowanie tematu, modyfikację tytułu utworu, wykorzystanie popularnych chwytów marketingowych, np. dwuznaczność wyrażeń. Istotne jest zastosowanie metod aktywizujących zarówno ucznia, jak i nauczyciela, aby wszyscy poczuli się odpowiedzialni za przebieg zajęć. Poprzez tego typu formę prowadzenia lekcji nauczyciel może odejść od skostniałych schematów omawiania lektur i pokazać uczniom, że czytanie stanowi również atrakcyjną formę spędzania czasu.
O czytaniu w skali masowej opowiedziała Anna Giniewska z Biblioteki Pedagogicznej Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Gorzowie Wielkopolskim. Referat Jak w 5 minut zachęcić miliony uczniów do czytania na przerwie? poświęcony był genezie i rozwojowi projektu „Przerwa na czytanie”, który z niewielkiej lokalnej akcji w Tygodniu Bibliotek 2016 rozrósł się do wymiarów międzynarodowych. Akcja polegała na biciu rekordu w czytaniu na przerwie. Przez 8 lat wzięło w niej udział prawie 2 miliony osób w Polsce i na świecie. W roku 2023 w projekcie uczestniczyło niemal 3 tysiące szkół w Polsce oraz 84 placówki zagraniczne. Wydarzenie było realizowane w ramach Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych oraz kampanii społecznej „Cała Polska czyta dzieciom”.
Paweł Marchel z Biblioteki Publicznej w Solcu Kujawskim przedstawił referat Co wspólnego ma marka biblioteki i marka bibliotekarza? Prelekcja poświęcona była korelacji w budowaniu marki biblioteki i marki bibliotekarza. Autor przypomniał, że skuteczne działania promocyjne biblioteki oparte są o kreowanie pozytywnego obrazu instytucji, który nie może być autentyczny bez silnej marki osobistej bibliotekarzy. Oni poprzez swoją pracę i zaangażowanie kreują wizerunek biblioteki w środowisku. Silne marki bibliotek kształtują się w oparciu o różnorodną ofertę, a marki bibliotekarzy – dzięki unikatowemu doświadczeniu i wiedzy. Obszary te funkcjonują wspólnie i w synergii, a w literaturze przedmiotu występuje pojęcie migracji reputacji, co oznacza, że silna marka biblioteki wpływa na markę osobistą bibliotekarza, a silna marka osobista bibliotekarza potrafi przyciągnąć do biblioteki nowe grupy odbiorców.
Przedstawicielka Partnera konferencji firmy Sygnity Business Solutions Marta Bednarek w swoim wystąpieniu Bibliotekarzu, daj sobie pomóc! Czyli jak system biblioteczny PROLIB pomaga w aktywizacji czytelników zaprezentowała nowe i praktyczne rozwiązania w zakresie usług dostępnych w systemie Prolib. Zwróciła uwagę na możliwość zamieszczania przez czytelników recenzji, ocen, blogów, czy tworzenie rankingów. Omówiła proponowaną w ofercie usługę „Wypożycz on-line”, w której znaleźć można m.in. narzędzia przeznaczone do przeglądania i słuchania plików, pełną statystykę, dostęp do zasobów zdigitalizowanych. Prolib w ramach swoich usług oferuje również dogodną i szybką – dla wielu użytkowników – formę płatności, jaką dzisiaj stał się BLIK. Opowiedziała o możliwości wprowadzenia usług systemu jako aplikacji mobilnej, z której czytelnik może korzystać w dowolnej chwili oraz wypożyczalni Web, do której dostęp oferowany jest z przeglądarki internetowej.
Trzecią sesję pierwszego dnia obrad moderowała dr Dorota Bełtkiewicz, filolog polski, logopeda biblio- i bajkoterapeuta, autorka utworów dla dzieci.
Pierwszy referat Wczytani w szkołę – sposób na czytelnika przedstawiła Maja Wilczewska, bibliotekarka w Szkole Podstawowej nr 11 w Zespole Szkół Mistrzostwa Sportowego z Gorzowa Wielkopolskiego. Prelegentka już na wstępie odpowiedziała na pytanie zawarte w tytule konferencji: „Czytelników trzeba sobie wychować”. W tym kontekście prezentowała własne doświadczenia i praktyki realizowane w niełatwych warunkach lokalowych, które nie stanowią przeszkody w zachęcaniu do czytania. Omówiła projekt „Wczytani w szkołę", który jest realizowany w klasach pierwszych Szkoły Podstawowej nr 11 w Gorzowie Wielkopolskim. W comiesięcznych warsztatach czytelniczych uczniowie poznają wybrane gatunki, tematy i formy książek. Autorka zwróciła uwagę, że taka bezpośrednia forma bez nakazu i przymusu jest doskonałą metodą na rozkochanie młodego człowieka w czytaniu, może być formą rozrywki, rozwijania i pogłębiania dziecięcych pasji. Dzięki takim działaniom biblioteka staje się w świadomości dzieci miejscem ciekawym, bezpiecznym i godnym zaufania.
W kolejnym wykładzie Moc przyciągania – biblioteka jako miejsce spotkań, inspiracji i rozwoju zaprezentowanym przez Aleksandrę Nalazek z Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu przedstawiono liczne inicjatywy podejmowane przez nauczycieli bibliotekarzy, w celu promowania czytelnictwa. Omówiono sposoby angażowania użytkowników w aktywne korzystanie z zasobów biblioteki. Bogata oferta edukacyjna, liczne usługi biblioteczne, ciekawe akcje i projekty, trafiają do coraz większego grona odbiorców, sprawiając że biblioteka pozyskuje nowych czytelników i wzmacnia swoją rolę w budowaniu społeczności doceniającej znaczenie książki i edukacji.
Referat Podcasty – sposób na promocję biblioteki, który wygłosiła Agnieszka Kownatka-Ruszkowska z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie opisywał doświadczenia bibliotekarzy w tworzeniu podcastów – jako metody na ciekawe przedstawienie wydarzeń, postaci, utworów literackich. Autorka zrelacjonowała sposoby i warunki ich nagrywania, przygotowania technicznie, narzędzia i wykorzystywany sprzęt oraz strategię promocji podcastów. Omówiła m.in. cykle prezentowane w ramach podcastów, kanały dystrybucji nagrań i plany rozwoju projektu.
Wystąpienie Katarzyny Mojskiej z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie zatytułowane Książkary, BookTok i Bookstagram. Tematy literackie w sieci dotyczyło grupy młodych czytelników w mediach społecznościowych. Prelegentka przestawiła trendy i motywy literackie popularne na TikToku i Instagramie, a także ich wpływ na rynek wydawniczy w Polsce i na świecie. Omówiła gatunki dostępne na BookToku, wskazała zalety popularności literackich platform społecznościowych, do których niewątpliwie należy wzrost czytelnictwa, przyjazna przestrzeń dla osób o wspólnych zainteresowaniach, ale także wady - w tym traktowanie książki jako przedmiotu, którym ktoś chce się pochwalić, a rzeczywiście jej nie czyta oraz zastępowanie merytorycznej dyskusji krótkimi filmami wyrażającymi wyłącznie emocje.
Pierwszy dzień obrad zakończył się uroczystą kolacją integracyjną w bibliotece i wspólnym wyjściem do teatru. Uczestnicy zostali zaproszeni do zanurzenia się w góralskie klimaty za pośrednictwem tekstów ks. Józefa Tischnera w spektaklu „Wariacje tischnerowskie. Kabaret filozoficzny” opartym na bestsellerowej Filozofii po góralsku wybitnego krakowskiego pisarza i filozofa.
Drugi dzień obrad rozpoczęła sesja moderowana przez dr Agnieszkę Fludę-Krokos reprezentującą Bibliotekę Naukową PAU i PAN w Krakowie oraz Uniwersytet Jagielloński - Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Angielskiej, Członka Rady Naukowej PBW w Krakowie.
W referacie Czy warto mieć patrona, czyli co Marian Rejewski zawdzięcza Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy Agnieszka Handzel z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy omówiła liczne inicjatywy i przedsięwzięcia, które zorganizowano na cześć patrona biblioteki, propagując tym samym postać tego wielkiego matematyka. Prelegentka udowodniła, że działania podjęte w celu popularyzacji patrona wpłynęły na rozwój Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej. Dzięki wielu projektom edukacyjnym poszerzono grupę użytkowników biblioteki, skutecznie promowano markę biblioteki i jej rozpoznawalność w środowisku.
Kolejny referat zatytułowany Przystań Biblioteka – jak młodzi rozgościli się w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Nowym Sączu wygłosiła Alina Marek z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Nowym Sączu. Dotyczył on wydarzeń organizowanych w bibliotece i ich promocji w lokalnym środowisku. Autorka nawiązała do tworzenia w bibliotece przyjaznej przestrzeni i miejsca, do którego chce się przychodzić. Oprócz standardowej oferty kierowanej do nauczycieli i najmłodszych czytelników szczególnym adresatem działań biblioteki jest młodzież. Dla niej stworzono możliwość kreacji, ekspresji swoich talentów, a także możliwość skorzystania z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Dlatego młodzi ludzie czują się tam bezpiecznie, są rozumiani i w pełni akceptowani. Są angażowani w procesy decyzyjne dotyczące spraw, które ich dotyczą.
Wystąpienie partnera konferencji Bartosza Wachulca reprezentującego Antykwariat i Księgarnię Tezeusz sp. z.o.o. dotyczyło prezentacji działalności firmy, która na polskim rynku książki używanej istnieje od 13 lat i posiada przedstawicielstwa w ośmiu miastach na terenie całej Polski. W swojej ofercie ma obecnie ponad 700 tys. książek. Korzystanie z jej usług jest komfortowe dla klienta, ponieważ Antykwariat i Księgarnia Tezeusz pokrywa koszty związane z wyceną, pakowaniem i transportem księgozbioru oraz umożliwia różne formy rozliczeń dostosowane do preferencji klienta. Wyszukanie interesującej pozycji ułatwia czytelna i intuicyjna w obsłudze strona internetowa księgarni.
Referat zatytułowany Podcasty True crime jako narzędzia promocji książek i bibliotek wygłosiły reprezentantki Katedry Informatologii i Bibliologii Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego dr hab. Mariola Antczak, prof. UŁ oraz dr Monika Wachowicz. W wystąpieniu omówiono formy promocji literatury i czytelnictwa obecne w działalności polskich twórców prowadzących kanały True crime w serwisie YouTube. Na początku Prelegentki przedstawiły cechy gatunku i omówiły role, jakie może pełnić truecrimer w podcastach. Zaprezentowały dziesięciu najbardziej popularnych w Polsce twórców – według najnowszego stanu badań. Skupiły się na scharakteryzowaniu możliwości wykorzystania podcastów True crime w realizacji zadań bibliotek. W tym celu dokonały porównania dwóch największych kanałów o „prawdziwej zbrodni". W podsumowaniu sformułowały kilka postulatów przydatnych w pracy bibliotek, m.in. promocja konkretnych tytułów książek, inspiracja polityki zakupów, organizowanie spotkań z truecrimerami jako forma zainteresowania czytelników, reklama biblioteki w podcaście twórcy zaproszonego do biblioteki.
Dr Małgorzata Swędrowska w wystąpieniu Książka jako przestrzeń spotkania, rozmowy i uważności. Wrażeniowe czytanie tekstów literackich opowiedziała o stworzonej przez siebie koncepcji czytania wrażeniowego jako formie szczególnie przydatnej w pracy z czytelnikiem – zwłaszcza tym najmłodszym. Podstawowym założeniem metody jest takie aranżowanie spotkań z książką, by pozostawiły w dzieciach pozytywny ślad, dobre wrażenie, by tekst literacki odbierany był wieloma zmysłami i odkrywał przed czytelnikiem kolejne warstwy. Ważne jest wykorzystanie możliwości głosowych, artykulacyjnych, a czasem nawet – aktorskich, w celu zainteresowania młodego czytelnika. W niezwykle ekspresyjnym wystąpieniu Prelegentka włączyła uczestników konferencji do wspólnego ćwiczenia, które pokazało, że na świat i literaturę warto spojrzeć nie tylko oczami ciała, ale i wyobraźnią serca.
Drugą sesję moderowała dr Dagmara Kawoń-Noga z Uniwersytetu WSB Merito Filia w Opolu oraz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu - Opolskiego Centrum Edukacji, Członek Rady Naukowej PBW w Krakowie.
Elżbieta Mieczkowska z Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej im. Karola Wojtyły w Elblągu zaprezentowała referat Czytelnik za granicą, czyli co robić, by Polakom w rejonie wileńskim ułatwić kontakt z polską książką i biblioteką? Omówiła projekt zrealizowany we współpracy z Elbląskim Towarzystwem Kulturalnym i Gminą Ławaryszki na Litwie (Lavoriskiu seniunija), mający na celu wzmocnienie współpracy między polskimi i litewskimi bibliotekarzami. Różnorodne działania podjęte w ramach projektu pomogły m.in. we wzbogaceniu bibliotek o nowości książkowe i środki dydaktyczne. Umożliwiły środowiskom szkół polskich na Litwie kontakt z elbląskimi bibliotekarzami resortu oświaty, wymianę doświadczeń, spostrzeżeń na temat czytelnictwa, trendów czytelniczych i promowania bibliotek. Wzmocniły rolę litewskich bibliotekarzy jako liderów w swoim środowisku i organizatorów ułatwiających kontakt z Polską, z polską książką, językiem i kulturą.
Reprezentantka Pomorskiej Biblioteki Pedagogicznej im. Gdańskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku Klaudia Malinowska w wystąpieniu Realizacja projektu Zdolni z Pomorza w Pomorskiej Bibliotece Pedagogicznej w Gdańsku omówiła projekt zrealizowany w latach 2017-2023 z wykorzystaniem funduszy Unii Europejskiej zatytułowany Zdolni z Pomorza. W ramach inicjatywy skierowanej do młodzieży w wieku 13-19 lat Biblioteka zorganizowała: 7 Pomorskich Uczniowskich Konferencji Naukowych, 8 spotkań autorskich oraz 5 różnych warsztatów tematycznych. Prelegentka opisała szczegóły organizacji poszczególnych wydarzeń, a także przybliżyła korzyści, jakie dla Biblioteki przyniosło uczestnictwo w projekcie.
Kolejny wykład Sposób na czytelników, czyli promocja czytelnictwa w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy wygłosiła Ewa Pronobis-Sosnowska. Przedstawiła w nim projekty edukacyjne i programy autorskie nauczycieli bibliotekarzy zrealizowane w bibliotece mające na celu jej promocję oraz zachęcenie do korzystania z księgozbioru placówki. Szczegółowo omówiła m.in. konkursy, programy autorskie nauczycieli, innowacje pedagogiczne, projekty edukacyjne, spotkania autorskie, konferencje, seminaria dla nauczycieli, zamieszczanie informacji o nowościach i recenzje na stronie internetowej biblioteki oraz o udziałach w akcjach ogólnopolskich takich, jak: Narodowe Czytanie, Tydzień Bibliotek, Noc Bibliotek, Noc Muzeów.
Konferencję zakończyło wystąpienie Bogusławy Jankowskiej z Centrum Rozwoju Edukacji Województwa Łódzkiego w Zgierzu, Biblioteki Pedagogicznej w Zgierzu, Filii w Łęczycy Realizacja projektów z Budżetu Obywatelskiego Województwa Łódzkiego na przykładzie Biblioteki Pedagogicznej w Zgierzu, Filia w Łęczycy. Autorka omówiła udział biblioteki w budżecie obywatelskim, który jest wymiernym głosem lokalnych społeczności i daje – w tym konkretnym przykładzie bibliotece – możliwość uczestniczenia w edukacji i kulturze regionu. Prelegentka podzieliła się własnymi doświadczeniami z realizacji budżetu obywatelskiego w bibliotece. Przedstawiła strategie i praktyki, które mogą być inspiracją dla innych bibliotek planujących lub realizujących projekty w ramach budżetu obywatelskiego. Zaprezentowała wnioski, z których wynika, że takie działania znacząco wpływają na działalność biblioteki, jej promocję w środowisku, a także zwiększenie zasobów.
Na zakończenie VIII NOFBP Dyrektor PBW w Krakowie Anna Piotrowska podziękowała wszystkim za udział w konferencji i zaprosiła do Krakowa za rok.
Tematyka tegorocznej konferencja skoncentrowana była wokół pytania, co jako nauczyciele bibliotekarze możemy zrobić, aby społeczeństwo zafascynowane nowoczesną technologią cyfrową doceniło wartość książki w swoim życiu, by współczesny człowiek potrzebował bibliotek. Tytuły referatów często miały również formę pytań, co oznaczało, że wciąż poszukujemy form i sposobów działania bibliotek, aby mogły one w wystarczający sposób zaspokajać oczekiwania wymagających czytelników i pozyskiwać nowych użytkowników. Uczestnicy konferencji uznali, że wspólnie możemy wpływać na kształtowanie wizerunku bibliotek jako nowoczesnych miejsc upowszechniania informacji i edukacji.
