Cud starożytnego świata : naukowcy odkrywają nowe tajemnice starogreckiego mechanizmu z Antykithiry / Tony Freeth // Świat Nauki. - 2022, nr 2, s. [20]-29.
Bywają takie odkrycia, w które naprawdę trudno uwierzyć! Sprawdzamy datę pojawiającej się informacji czy przypadkiem ktoś nas nie „wkręca”, czy to aby nie prima aprilis? Tak było i tym razem.
Rzecz zaczyna się w 1900 roku, u brzegów maleńkiej wyspy Antykithira na Morzu Śródziemnym, gdzie przed szalejącym sztormem schronili się nurkowie poławiający gąbki. Gdy po ustaniu sztormu zanurkowali powtórnie, jeden z nich wypłynął przerażony, informując o „stosie martwych nagich ciał” spoczywających na dnie.
Tak odkryto najważniejszy jak do tej pory wrak ze starożytnego świata pełen greckich skarbów. Martwe ciała okazały się być marmurowymi rzeźbami leżącymi na dnie wraz z innymi antycznymi przedmiotami. Skarb trafił do Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach, a samo odkrycie stało się inspiracją do pierwszych w historii poważnych podwodnych badań archeologicznych. I tak mimochodem, przy okazji zrodziła się nowa dziedzina nauki - archeologia podwodna.
Na tym jednak nie koniec. Po kilku miesiącach składowania w muzeum, niepozorna bryła o wielkości słownika, ignorowana przez naukowców badających inne wydobyte przedmioty, pękła ukazując we wnętrzu precyzyjne koła zębate z brązu o wielkości monet… Nadmienić tu wypada, że wrak datowany jest na 70-60 rok p. n. e., a wedle wiedzy z początku XX w. koła zębate pojawiły się wiele wieków po katastrofie statku!
W toku badań ustalono (chociaż przez dziesięciolecia pierwotna struktura rozpadła się na 82 fragmenty), że była to niezwykle precyzyjna i skomplikowana mechanicznie maszyna obliczeniowa obrazująca położenie gwiazd i planet, fazy Księżyca, wskazująca możliwe zaćmienia Słońca na datę i czas, który nastawi operator. Mogła też być pomocną w żegludze i nawigacji. Starożytni Grecy mieli ogromny zasób wiedzy astronomicznej, co uwiarygadnia astronomiczny aspekt urządzenia, lecz podziw i zdumienie budzi jego mechanika i wykonanie.
Największe zdumienie budzi jednak fakt, że sposobu działania i przeznaczenia niektórych elementów nie udaje się dotąd odtworzyć mimo ogromnej siły współczesnej nauki, wspieranej mocą obliczeniową tworzących symulacje komputerów i możliwościom SI.
Historia, archeologia, astronomia, mechanika i TAJEMNICA to naprawdę intrygująca mieszanka.
W marcu 2021 roku grupa z University College London znana jako UCL Antikythera Research Team opublikowała wyniki nowej analizy mechanizmu. Artykuł powstał na jej podstawie i zawiera wiele jego zdjęć i schematów wyjaśniających konstrukcję i zasadę działania (choć nadal nie w pełni!) Cudu Techniki Antyku.
Wstrząśnięty i lekko zmieszany, ufny choć nadal trochę podejrzliwy, zachęcam do lektury, a także śledzenia postępu i efektów dalszych badań tego SKARBU.
JA
Książka - mój skarb : propozycje aktywności dla dzieci starszych na kwiecień / Katarzyna Wójcik-Bożętka // Bliżej Przedszkola. - 2022, nr 3, s. 61-78.
W kwietniu przypada ustanowiony w 1995 roku Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Celem corocznych obchodów jest między innymi promocja czytelnictwa. Dzień ten już na stałe wpisał się w kalendarz różnorodnych działań wielu instytucji kulturalno-oświatowych.
Jest także celebrowany w szkołach i przedszkolach.
Marcowy numer miesięcznika „Bliżej Przedszkola”, jak zwykle z koniecznym wyprzedzeniem, zawiera obszerny blok tematyczny związany z czytelnictwem: „Książka - mój skarb”.
Prezentowany materiał jest adresowany do nauczycieli pracujących ze starszymi przedszkolakami.
Zamieszczone w czasopiśmie urozmaicone propozycje metodyczne pozwolą zaplanować tygodniowy cykl zajęć poświęconych książce.
„Biblioteka - królestwo książek”, „Jesteśmy czytelnikami”, „Gdzie kupujemy książki?”, „Moja biblioteczka”, „Spotkanie z bohaterami literackimi” - to tytuły poszczególnych artykułów, których treść nauczyciel będzie mógł wykorzystać w pracy z dziećmi w kolejnych dniach tygodnia. Opracowanie to stanowi cenny zbiór najprzeróżniejszych gier i zabaw - ruchowych, plastycznych, logopedycznych (także w języku angielskim), wierszyków, zgadywanek. Zgodnie z intencją autorki celem poszczególnych zajęć jest między innymi rozbudzanie potrzeb czytelniczych, wdrażanie do uważnego słuchania, zainteresowanie literaturą dziecięcą a także wyrabianie nawyku dbania o książki.
Te kilkanaście stron starannie opracowanego materiału to zarówno świetny „gotowiec” do zastosowania w starszej grupie przedszkolaków, jak również źródło inspiracji, pomysłów, zaproszenie do modyfikacji, przeróbek w zależności od specyfiki grupy przedszkolnej.
Jak ważny jest kontakt z książką od najmłodszych lat nie trzeba nikogo przekonywać.
Warto zajrzeć do najnowszego numeru Bliżej Przedszkola.
BM
Książki elektroniczne w bibliotekach szkolnych? / Monika Sochacka // Biblioteka w Szkole. - 2022, nr 3, s. 4-14.
Idea książki elektronicznej ma już ponad dziewięćdziesiąt lat (!), ale jej rozwój i masowa produkcja przypada dopiero na początek obecnego stulecia. Wraz z jej pojawieniem się rozpoczęły się dyskusje - co jest lepsze, co wygodniejsze, co tańsze i co przetrwa, papier czy elektronika? Niezliczone zastępy uczniów piszą szkolne rozprawki, albo ćwiczą się w prowadzeniu debat na ten właśnie temat. Naukowcy publikują swoje badania, obserwacje, prognozy (np. Śmierć książki : no future book / Łukasz Gołębiewski albo tu). Wynik tych rozważań pozostaje na razie nierozstrzygnięty, a "pogłoski o śmierci" papierowej książki okazują się przesadzone.
Równie liczne rzesze bibliotekarzy, polonistów, wychowawców etc. nie ustają w wysiłkach na rzecz popularyzacji czytelnictwa i szukania atrakcyjnych i skutecznych sposobów na wychowanie miłośników książek. A skoro najmłodsze pokolenia (urodzeni z myszką w ręku, przyrośnięci do smartfona, always online...) są nierozerwalnie przywiązani do najnowszych technologii komunikacyjnych, to trzeba zabiegać o przyszłych czytelników także i w ich elektronicznym świecie.
Tej właśnie idei sprowadzenia e-booków pod "strzechy" bibliotek szkolnych poświęcony jest artykuł w marcowym numerze "Biblioteki w Szkole". Autorka przygotowała solidną dawkę najważniejszych informacji, które mogą być przydatne dla nauczycieli bibliotekarzy zainteresowanych rozszerzeniem oferty swoich bibliotek. Na wstępie przybliża ogólne zasady działania platform z cyfrowymi książkami, by następnie dokonać szczegółowego przeglądu i porównania ofert dwóch największych podmiotów na polskim rynku e-booków - Legimi i Empik Go. W tej krótkiej recenzji nie ma miejsca na drobiazgowe relacjonowanie oferty - dla zainteresowanych szczegóły w artykule.
Wiele bibliotek publicznych i pedagogicznych od kilku lat wykupuje dla swoich czytelników dostęp do publikacji elektronicznych, korzystając także z innych platform (np. IBUK libra), jednak budżet bibliotek szkolnych rzadko pozwala na większe zakupy. Autorka artykułu proponuje bibliotekom szkolnym skorzystanie z doświadczeń tych instytucji: łączenie swoich finansowych sił i tworzenie tzw. konsorcjów, aby za wspólne pieniądze kupić większą pulę kodów dostępu czy tytułów książek. Jako przykład takiego działania może posłużyć Wrocławski System Bibliotek Szkolnych - bardzo ciekawa inicjatywa, z którą warto się zapoznać.
Finanse nie są jedynym problemem, jaki może pojawić się przy wzbogacaniu biblioteki szkolnej o publikacje cyfrowe, bo np. na niektórych platformach nierozwiązana pozostaje kwestia dostępu nieletnich przecież uczniów do treści, które nie są odpowiednie do ich wieku. Warto więc przeczytać artykuł Moniki Sochackiej, rozważyć wszystkie "za" i "przeciw" i spróbować zmierzyć się z nowym wyzwaniem na swoim szkolnym podwórku. Czy da to spodziewany efekt? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, co sygnalizuje też znak zapytania w tytule omawianego artykułu.
MŚ
Trzy Anny: królewny zielarki w nowożytnej Europie / Aleksandra Jakóbczyk-Gola, Mateusz Będkowski // Mówią Wieki.- 2022, nr 3, s. 44-48.
W tym miesiącu zapraszam do lektury czasopisma historycznego „Mówią Wieki”. Z wielu ciekawych artykułów wybrałam dla Państwa tekst poświęcony dziejom kobiet. W roku botaniki, warto poznać tytułowe trzy Anny - pionierki ogrodnictwa. W dawnych wiekach wiele kobiet zajmowało się ogrodnictwem i zielarstwem, wśród nich były przedstawicielki królewskich rodów. Już w starożytnej Grecji do kobiecych zajęć zaliczano nie tylko opiekę nad rodziną i domem, ale także pielęgnację ogrodu. Najbardziej znaną średniowieczną kobietą zajmującą się ziołolecznictwem i ogrodnictwem była święta Hildegarda z Bingen. Sztuka zakładania i pielęgnowania ogrodów była związana z wyższymi sferami. Zajmowały się tym królowe i królewny. Status społeczny i międzynarodowe kontakty sprzyjały temu modnemu i kosztownemu zajęciu. Warto sięgnąć do lektury artykułu, aby poznać historie kobiet z pasją.
Pierwszą przedstawicielką rodów panujących na przełomie XVI i XVII wieku, zajmującą się pielęgnacją ogrodu, była Anna Jagiellonka - córka króla Polski Zygmunta I Starego. Założyła ona ogród w Warszawie, na skarpie wiślanej. Ten najstarszy tego typu obiekt istniejący w Polsce, zachował się jedynie na drzeworytach. Podczas rozbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie większość renesansowego ogrodu Anny Jagiellonki uległa zniszczeniu.
Kolejną istotną nowożytną królewną zielarką była Anna Oldenburg. Córka króla Danii i Norwegii Chrystiana III oraz żona Augusta Wettyna. Była założycielką ogrodów zielnych i aptek, produkowała leki i bezpłatnie leczyła chorych. Najsłynniejszym specyfikiem Anny był akvavit (od łac. aqua vitae - woda życia), przygotowywany przez dwa lata ziołowy alkohol na bazie ponad 380 składników.
Trzecią tytułową Anną opisaną w tekście jest Anna Wazówna, związana z zamkiem w Golubiu, gdzie według legendy do dziś przechadza się po swoim ogrodzie i dogląda roślin. Królewna stworzyła w komnatach wieży zamkowej laboratorium, umiejętnie stosowała destylacje, suszenie i macerowanie ziół. Wytwarzane przez Annę leki podawano chorym w całej okolicy.
Życiorysy tych trzech kobiet pokazują, jak ważne dla rozwoju nowożytnej nauki i kultury były prowadzone przez królewny ogrody. Zapraszam do lektury!
MSz
Uczeń cudzoziemski w środowisku szkolnym : organizacja adaptacji i nauczania / Marcelina Wnęk // Życie Szkoły. - 2022, nr 2-3, s. 50-54.
W obecnej sytuacji nauczyciele zostali rzuceni „na głęboką wodę”, muszą w bardzo szybkim tempie zorganizować swoją pracę na nowo dlatego zachęcam do sięgnięcia po artykuł Marceliny Wnęk. Pomoże - choć w małym stopniu - zapoznać się z bardzo bieżącym zagadnieniem.
Autorka zwraca uwagę jak ważny jest wpływ kultury na to kim jesteśmy. Podpowiada jakie pytania warto sobie zadać zanim zaczniemy pracę z uczniem cudzoziemskim. Na jakie aspekty zwrócić uwagę, jak ważne jest wychowanie do międzykulturowości. Podaje jakie są obowiązki formalne szkoły.
W artykule znajdziemy też przykładowe działania wspierające proces adaptacji ucznia zza granicy. Dowiemy się jak ważna jest współpraca nauczyciela z psychologiem szkolnym, ale też przygotowanie uczniów i ich rodziców na pojawienie się „nowych” uczniów.
Nauczyciele znajdą wskazówki czym kierować się w kwestii oceniania umiejętności szkolnych, szczególnie tych determinowanych poprzez zrozumienie języka.
Marcelina Wnęk w zakończeniu swojego artykułu podaje 6 zasad pracy z uczniem cudzoziemskim, warto się z nimi zapoznać.
KSZ
