Inspirowane naturą / Iwona Melosik // Biologia w Szkole. - 2022, nr 1, s. 6-11.
Zapraszam do lektury zimowego wydania czasopisma „Biologia w Szkole”, a szczególnie polecam interesujący artykuł pt. „Inspirowane naturą” autorstwa Iwony Melosik. Autorka wyjaśnia czym jest biomimikra i jak współczesna architektura wykorzystuje naturę do rozwiązywania problemów związanych z ekologicznym funkcjonowaniem budynków i oszczędzaniem energii.
W obecnych czasach, kiedy zmiany klimatyczne stały się faktem, trzeba podejmować działania, które ograniczą zużywanie energii i zasobów Ziemi. Ciekawym rozwiązaniem w budownictwie jest inspirowanie się naturą. Przyroda tworzy projekty charakteryzujące się funkcjonalnością, prostotą i estetyką. Tym właśnie zajmuje się dziedzina wiedzy prezentowana w artykule, zwana biomimikrą.
Biomimikra [od bios, czyli życie, i mimesis, czyli naśladować, oznacza dosłownie "naśladowanie życia"], jest stosunkowo nową nauką, która bada formy, procesy, systemy i strategie występujące w naturze. Następnie naśladuje je, aby rozwiązać w sposób zrównoważony ludzkie problemy.
Projektowanie architektury biomimetycznej charakteryzuje się prostą formą i stosowaniem zasad konstrukcji występującej w naturze. Architekci wzorują się na trzech poziomach naśladownictwa przyrody: poziomie organizmu, ekosystemu lub zachowania. W praktyce powstają interesujące struktury budowlane np.:
- TREEPODs w Bostonie: miejskie rzeźby oczyszczające powietrze z CO2, inspirowane smoczym drzewem, wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu.
- Eastgate Building w Zimbabwe: budynek centrum handlowego oparty na zasadzie wentylacji i kontroli temperatury występującej w kopcach termitów!
- Stadion narodowy w Pekinie: obiekt ma kształt ptasiego gniazda i nawiązuje do chińskiej filozofii równowagi i harmonii, wykorzystuje naturalny system energii geotermalnej.
Powyżej przedstawiłam jedynie kilka przykładów architektury inspirowanej przyrodą opisanych w artykule. Czy zainteresowałam Państwa tematem? Może kiedyś zamienimy domy z betonu na domy z glonów morskich? Warto dowiedzieć się więcej o ekologicznych rozwiązaniach w architekturze. Być może ten temat zachęci Państwa do zaprojektowania wraz uczniami konstrukcji inspirowanej przyrodą? Życzę przyjemnej lektury i zapraszam do działania!
MSz
Kompetencje polonistyczne w kreowaniu uczniowskiej drogi zawodowej – jak przygotowywać uczniów do wkroczenia na nowoczesny rynek pracy? / Małgorzata Pruś // Polonistyka. - 2022, nr 1, s. 9-13.
Choć zabrzmi to jak truizm, to trzeba stwierdzić, że język polski to podstawowy przedmiot kształcenia, który umożliwia i ułatwia uczniom przyswajanie wiedzy ze wszystkich pozostałych przedmiotów szkolnych. Trudności w posługiwaniu się językiem polskim (m.in. czytanie ze zrozumieniem, wypowiadanie się ustne i pisemne) skutkują problemami także na lekcjach innych przedmiotów. Umiejętne posługiwanie się językiem polskim ważne jest nie tylko w obszarze szkolnym, ale także w życiu osobistym, rodzinnym, towarzyskim i społecznym. A skoro znaczną część życia każdy z uczniów spędzi kiedyś najprawdopodobniej w roli pracownika, to i tam niezbędne będą kompetencje językowe kształtowane w szkole.
Jak jednak wytłumaczyć uczniom, że ich szkolne potyczki z gramatyką, stylistyką, składnią, ich "rozbieranie wiersza", czy wysiłki nad tworzeniem szkolnych wypracowań przydadzą się kiedyś w aplikowaniu o lepsze, ciekawsze zatrudnienie? Że codzienna – może dla niektórych żmudna i mało pasjonująca – praca na lekcjach sprawi, że kiedyś będą sprawnymi i docenianymi pracownikami?
Zainteresowanych odsyłam do artykułu w styczniowo-lutowym numerze Polonistyki autorstwa Małgorzaty Pruś, która łączy kompetencje pedagożki, polonistki, edukatorki, doradczyni zawodowej i specjalizuje się w pracy z młodzieżą szkolną m.in. w zakresie kompetencji kluczowych. Autorka proponuje spojrzenie na cztery obszary kształcenia polonistycznego: kształcenie literackie i kulturowe, kształcenie językowe, tworzenie wypowiedzi i samokształcenie. Do każdego z obszarów przypisuje w uporządkowany sposób szereg aktywności i zadań, które mogą być przydatne (a często wręcz konieczne) na nowoczesnym rynku pracy. Oczywiście nie da się jednorazowo, czy nawet w cyklu lekcji, przekazać całej tej wiedzy uczniom. Można jednak systematycznie i planowo akcentować te zagadnienia w długofalowym procesie szkolnej edukacji, "przemycać" uwagi, pokazywać przykłady z otaczającej rzeczywistości, a tym samym wzmacniać motywację i wiarę w sens przyswajania sobie wiedzy i umiejętności przydanych w dorosłym życiu. Jak mawiali Rzymianie – "Non scholae, sed vitae discimus" – to zdanie jest mottem wielu szkół na świecie. Warto stosować tę zasadę w pracy pedagogicznej i uświadamiać ją uczniom w ich codziennej nauce/pracy.
MŚ
Miłość według chemika / Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński // Chemia w Szkole. - 2022, nr 1, s. 22-25.
Medialny zgiełk, natężenie reklam związanych z walentynkami, sprowokowały autorów by do fali komercyjnego nagłośnienia „Dnia Zakochanych” dodać ugruntowanej wiedzy naukowej z zakresu chemii, dotyczącej tak nieuchwytnego zjawiska jak miłość…
Opisują kolejne etapy „zakochania” w ich biologiczno-chemicznym aspekcie. Dostrzeżenie „obiektu” przez narządy zmysłów, które poprzez wzrok, słuch, dotyk, węch (zapewne feromony), dzięki chemicznym reakcjom receptorów przesyłają informacje do mózgu.
Tam „właściwy” obiekt generuje w przedwzgórzu mózgu chemiczną produkcję hormonów.
To pierwsza faza miłości.
PEA zwany hormonem zakochania (rozszerzenie źrenic, przyspieszony oddech i bicie serca) generuje produkcję dwóch następnych:
- dopaminy zwanej hormonem szczęścia – odczuwanie przyjemności, aktywacja ośrodka przyjemności w mózgu, lecz i malejąca zdolność trzeźwej oceny sytuacji a także spadek poziomu krytycyzmu.
- noradrenaliny działającej podobnie do adrenaliny – przyspieszona akcja serca, podniesione ciśnienie krwi, większa odporność na ból i wydolność organizmu, zdolność do „gór przenoszenia”.
Kolejne fazy zjawiska poznamy oddawszy się lekturze…
Konkluzją końcową jest stwierdzenie, że między zakochanymi istnieje nie tylko przenośna, ale i prawdziwa chemia.
Na szczęście autorzy przyznają jednak, że żadna reakcja chemiczna nie opisze tych niepowtarzalnych UCZUĆ, które ogarniają nas w obecności ukochanej osoby. A choć miłość zaczyna się od PEA i jej pochodnych, to działanie związków chemicznych nie wyjaśnia wszystkich jej tajemnic.
Uff! Więc jednak nie tylko „Mędrca szkiełko i oko”...
JA
Nauczanie przez doświadczanie : wykorzystanie modelu 5E w nauczaniu stacjonarnym i zdalnym / Mariola Kosztołowicz // Matematyka. - 2022, nr 1, s. 38-44.
Aktywny, myślący logicznie, wyciągający wnioski uczeń to marzenie niejednego nauczyciela.
Jak rozwijać i doskonalić umiejętności, predyspozycje drzemiące w naszych uczniach?
Jak mobilizować, zachęcać do zadawania pytań, stawiania hipotez, podejmowania merytorycznej dyskusji?
Pomoc może stanowić artykuł z najnowszego styczniowo-lutowego numeru „Matematyki”, zatytułowany: Nauczanie przez doświadczanie : wykorzystanie modelu 5E w nauczaniu stacjonarnym i zdalnym.
Autorka Mariola Kosztołowicz, nauczycielka matematyki i informatyki, konsultantka Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach przedstawia wykorzystywane przez siebie dydaktyczne narzędzie: model 5E. Co kryje się pod tym tajemniczym określeniem?
Nazwa tej aktywizującej metody nauczania odnosi się do pięciu jej etapów, których określenia w języku angielskim rozpoczynają się od litery „e”: Engagement (zaangażowanie) + Exploration (badanie) + Explanation (wyjaśnianie) + Elaboration (opracowywanie, rozszerzanie) + Evaluation (ocenianie) = 5E.
Artykuł szczegółowo przybliża cele i zadnia związane z kolejnymi etapami modelu. Autorka w przejrzysty sposób przedstawia działania podejmowane przez nauczyciela i uczniów w poszczególnych częściach procesu dydaktycznego realizowanego w oparciu o model 5E.
Prezentowana metoda pracy przynosi najlepsze efekty, gdy uczniowie spotykają się z nowym zagadnieniem, muszą wtedy po kolei przejść przez wszystkie etapy modelu i zmierzyć się ze swoistymi dla danej części zadaniami.
Pracując tą metodą, należy pamiętać o elastyczności, opracowanie danego zagadnienia może być zrealizowane w ciągu jednej godziny lekcyjnej lub cyklu lekcji. Poszczególne etapy naszej strategii mogą trwać dłużej lub krócej w zależności od stopnia trudności opracowywanego materiału.
Niewątpliwą zaletą modelu 5E jest aktywizacja uczniów, którzy – jak podkreśla autorka – „są badaczami i odkrywcami, zaś nauczyciel stwarza im odpowiednie warunki do eksperymentowania i uczenia się w praktyce.”
Warto spróbować! Zachęcam do lektury!
BM
Perfekcyjnie ukryta depresja : o tym, jak wyuczony perfekcjonizm może maskować depresję / dr Margaret Robinson Rutherford ; rozm. Elżbieta Filipow // Charaktery. - 2022, nr 2, s. 48-52.
Depresja ma wiele twarzy. Powszechnie uważa się, że osoba cierpiąca na depresję, to osoba, która jest zawsze smutna i pozbawiona energii, apatyczna, drażliwa, której obniżony nastrój utrzymuje się co najmniej przez dwa tygodnie codziennie. To wszystko się zgadza, ale depresja nie zawsze musi tak wyglądać! Ma swoje inne oblicze, ukrywane pod maską perfekcjonizmu. Osoba na nią cierpiąca jest szczęśliwa i normalnie wykonuje swoje codzienne czynności. Ten rodzaj depresji nazywa się Perfekcyjnie Ukrytą Depresją (PHD), ang. Perfectly Hidden Depression. O tej twarzy depresji w lutowym numerze Charakterów rozmawia Elżbieta Filipow z dr Margaret Robinson Rutherford.
Perfekcyjnie ukryta depresja to zespół objawów, których współwystępowanie wskazuje na chorobę lub zaburzenie. Nie istnieje taka jednostka chorobowa, jak perfekcyjnie ukryta depresja, ale wiele wskazuje na to, że taki zespół jest charakterystyczny dla wielu osób. Jest to zespół zachowań maskujący prawdziwą depresję.
Dzięki temu artykułowi dowiesz się:
- jakie są cechy szczególne perfekcyjnie ukrytej depresji,
- czy perfekcyjnie ukryta depresja i klasyczna depresja mogą współwystępować,
- jaki wpływ ma na nas perfekcjonizm,
- jakie są kolejne etapy zdrowienia.
Osobom zainteresowanym tym zagadnieniem polecam również sięgnąć do książki dr Margaret Robinson Rutherford „Perfekcyjni do bólu” dostępnej w naszym katalogu.
KSZ
